«Tam quốc diễn nghĩa» nổi bật ở 1 chữ "nghĩa": Ba anh em Lưu, Quan, Trương kết nghĩa vườn đào; Quan Công ba lần giữ Thổ Sơn, 1 ngựa vượt năm ải chém sáu tướng; Quan Vân Trường vì nghĩa tha Tào Tháo; Quan Vân Trường vì nghĩa tha Hoàng Hán Thăng; Trương Dực Đức vì nghĩa tha Nghiêm Nhan, v.v. Ngoài vượt trội một chữ "nghĩa" ra, «Tam quốc diễn nghĩa» cũng mô tả thế nào là "trí tuệ". Trong đầy đủ tình tiết đấu trí trong «Tam quốc diễn nghĩa», tuyệt vời nhất là đoạn Tôn-Lưu liên hợp kháng Tào, hỏa thiêu Xích Bích. trong khoảng câu chuyện Tôn-Lưu liên hiệp kháng Tào trong Tam quốc diễn nghĩa, chúng ta với thể thấy nghệ thuật thuyết phục của Gia Cát Lượng.
Tạo hình Gia Cát Lượng trong Tam quốc diễn nghĩa
Tào toá đốt lương tại Ô Sào phá Viên Thiệu, sau lại uy bức Giang Nam, Kinh Châu đã đầu hàng Tào tháo, cho nên kẻ địch ngăn Tào dỡ bình định Giang Nam chỉ còn với Lưu Bị và Tôn Quyền. toá bèn phát hịch cho Tôn Quyền ở Đông Ngô: "Ta phụng mệnh vua, đánh kẻ mang tội. Cờ trỏ về nam, Lưu Tôn phải bó tay, dân Kinh Tương nghe thấy tin, răm rắp hàng phục. Nay thống lĩnh trăm vạn hùng binh, nghìn viên thượng tướng, muốn cộng có tướng quân họp săn ở Giang Hạ, để đánh Lưu Bị, cộng chia đất đai, giao hiếu sở hữu nhau mãi mãi. Xin đừng nghi hoặc, tư vấn ngay cho". Đây chính là kế "mượn tuyến phố diệt Quắc" [1], trước diệt Lưu Bị, sau diệt Đông Ngô.
Trong Tam quốc diễn nghĩa, trước sự tầm nã bức của Tào tháo, Lưu Bị chỉ còn phương pháp liên minh có Đông Ngô để kháng Tào, hình thành thế chân vạc. bên cạnh đó khi đó Đông Ngô vẫn đang đo đắn là nên đánh hay là hàng. Cũng bởi Tào tháo dỡ 1 mặt mượn danh thiên tử để hiệu lệnh chư hầu, mặt khác lấy trăm vạn hùng binh thị oai Giang Nam, vì thế nếu như kháng Tào không thành, http://chanhkien.org cơ nghiệp ba đời của Giang Đông sẽ không cánh mà bay, do vậy toàn bộ mưu sĩ Đông Ngô đều chủ trương "hàng thì dễ yên, đánh thì khó thắng". Trước vấn đề kháng Tào, Tôn Quyền vẫn còn do dự: vừa không muốn chịu áp chế của Tào dỡ, lại sợ không đánh nổi quân giặc đông. bởi vậy để hình thành liên minh Tôn-Lưu, điều cốt yếu nhất là phải thuyết phục Tôn Quyền kháng Tào.
Trong Tam quốc diễn nghĩa, thuyết phục Tôn Quyền không phải là dễ, mưu sĩ tâm phúc của Tôn Quyền là Lỗ Túc khuyên Tôn Quyền rằng: "Mọi người, người nào cũng mang thể hàng Tào tháo được, duy mang tướng quân thì không hàng được. Như Lỗ Túc này mà hàng, thì tháo phong cho khiến quan, áo gấm về làng, mà cũng không phải mất đất đai gì cả. Tướng quân mà hàng Tào thì về đâu? Chức tước bất quá phong hầu là cùng, xe 1 cỗ, ngựa một con, tôi đòi vài ba người, muốn ngồi ngoảnh mặt về nam mà xưng cô [2] mang còn được nữa không?" Lời của Lỗ Túc dù rằng đã động tới chỗ tự ái và làm cho Tôn Quyền rất xúc động, nhưng vẫn chưa đánh tan được sự lừng chừng của Tôn Quyền.
lúc Tôn Quyền nghe với Ngọa Long tiên sinh đến Đông Ngô, liền nghĩ ngay đến hỏi kế Gia Cát Lượng. Nhưng trong cuộc hội kiến, Tôn Quyền lại dẫn 1 đám mưu thần Đông Ngô tới, vừa cho Gia Cát Lượng thấy Giang Đông cũng với người tài, lại xem Gia Cát Lượng có thể thuyết phục những người chủ trương đầu hàng hay ko. trong khoảng chậm triển khai dẫn đến cuộc khẩu chiến giữa Gia Cát Lượng và đám quần Nho. Trong cuộc đấu trí này, Gia Cát Lượng mạnh mẽ biện giải khi bị căn vặn, hoặc dẫn ra điển cố, hoặc mượn cổ dụ kim, hoặc lấy thí dụ Lưu Bị thắng Tào tháo, khiến cho các người vặn vẹo hoặc cứng họng, hoặc chỉ biết ngồi lặng và cảm thấy mắc cỡ.
Thuyết phục của Gia Cát Lượng có Tôn Quyền là trước thì nhắc khích, sau mới khuyên nhủ. Tôn Quyền sợ quân Tào đa dạng, Khổng Minh càng thổi phồng Tào tháo dỡ binh phổ thông tướng nhiều năm kinh nghiệm, lại khuyên Tôn Quyền đừng đánh mà hãy sớm ngoảnh mặt về phương Bắc mà hàng. Tôn Quyền nói: "Nếu quả như lời ông, thì sao Lưu Dự Châu ko hàng Tào đi?" Khổng Minh đáp: "Ngày xưa Điền Hoành [three] là 1 tráng sĩ nước Tề còn biết giữ nghĩa ko chịu nhục, huống chi Lưu Dự Châu là tôn thân nhà Hán, anh hùng lẫy lừng trên đời, kẻ sĩ thảy đều đợi mong. Việc ko xong là bởi trời, sở hữu đâu lại chịu quỵ luỵ người ta?" Tôn Quyền nghe Khổng Minh nói xong, nét mặt hầm hầm, rũ áo đứng dậy, lui vào nhà sau. những quan cộng mủm mỉm cười và giải thể. Họ đâu biết Khổng Minh đang khích ý chí đế vương của Tôn Quyền, nên khi Tôn Quyền nghe Lỗ Túc nói Khổng Minh với diệu kế phá Tào, Tôn Quyền vội đổi giận khiến cho vui và đi hỏi ngay. Tôn Quyền hỏi: "Tào tháo dỡ vốn chỉ ghét Lã Bố, Lưu Biểu, Viên Thiệu, Viên Thuật, Lưu Dự Châu sở hữu tôi mà thôi. Nay đã trừ được cả, duy chỉ còn Dự Châu mang tôi. Tôi chẳng thể đem cả nước Ngô dâng cho người ta được. Kế của tôi đã quyết, nhưng khi Lưu Dự Châu tạo điều kiện cho thì cũng không người nào đương nổi được Tào toá ngày nay. Mà Dự Châu lại vừa mới thua trận, làm thế nào mà chống được nạn này". Khổng Minh đáp: "Dự Châu tuy mới thua, nhưng Quan Vân Trường còn thống lĩnh hàng vạn tinh binh; Lưu Kỳ ở Giang Hạ cũng có chừng vạn quân sĩ. Quân Tào tháo trong khoảng xa tới, tất cũng mỏi mệt; vừa mới đây, lại đuổi Dự Châu, quân khinh kỵ đi ba trăm dặm một ngày, khác nào nỏ cứng giương lên đã đuối sức, chưa chắc bắn thủng được mảnh lụa mỏng. Vả lại sức phương bắc ko quen đánh thuỷ; quân dân ở Kinh Châu gặp thế bí phải phục Tào, chớ không hề là tự nguyện. Nay tướng quân thật muốn đồng tâm hiệp lực mang Dự Châu, thì khiến cho gì ko phá được Tào Tháo? Quân Tào mà bị phá, tất phải kéo về bắc, thì thế Kinh, Ngô lại mạnh, mà hình thành thế chân vạc được. cơ hội được thua, chỉ trong khi này, xin tướng quân hãy nghĩ cho kỹ mà quyết đi!" Quyền mừng lắm, nói: "Mấy lời của tiên sinh, thật đã khiến cho sáng mắt tôi. Ý tôi đã quyết, ko còn hồ nghi gì nữa". Ngay hôm đấy, Tôn Quyền trao đổi cất quân để cộng đi phá Tào tháo dỡ. Đây chính là cơ sở vật chất ban đầu cho liên minh Tôn-Lưu sau này.
Từ khóa: Tam quoc dien nghia.
